Sei que teño o blog cheo de trapalladas. Debería facer limpeza, pero cústame quitar cousas do medio. Escolle ti o que che pareza e non fagas caso do resto.

8.12.16

Cameos literarios

Seica Carlos Casares aparece como personaxe en A ferida do vento, o último libro de Riveiro Coello. Collendo prestado o léxico do cine, supoño que a iso se lle pode chamar un cameo literario.

Deume agora por pensar noutros cameos en textos literarios. Sempre se falou das alusións de Góngora a Quevedo e viceversa, pero iso non eran cameos; eran pedradas. Tamén sei dalgunha pedrada nas cantigas galego-portuguesas medievas:

Foi un día Lopo jograr
a cas dun infançón cantar,
e mandou-lh'ele por don dar
tres couces na garganta;
e fui-lh'escass', a meu cuidar,
segundo com'el canta.

Escasso foi o infançón
en seus couces partir entón,
ca non deu a Lopo, entón,
máis de tres na garganta;
e máis merece o jograrón,
segundo com'el canta.

Vese que eran amigos Martín Soares e o xograr Lopo...
Pero interésanme os cameos amigables, as aparicións breves redactadas con respecto, a xeito de homenaxe. Nese sentido, coñezo algúns casos que aluden a xente de por aquí arriba:

Marilar Alexandre en O coitelo en novembro cita a escritora ribadense Eva Moreda, a carón doutros autores.
A. M.? Calquera sabe. Pode corresponder a varias persoas. Ou mesmo a alguén que nunca publicou e que non sexa posíbel localizar. Se fose E. M. podería tratarse da narradora Eva Moreda. Seguro que é A?


En Funambulistas, Mercedes Leobalde fai unha pequena alusión a Luz Pozo, relacionándoa por proximidade cun sonado electrecista do Milladoiro:
O Códice Calixtino que che digo que teño non é o de Luz Pozo, amiga, que tamén, senón o bo, ese que desde hai varios días o mundo todo anda procurando con tanto afán.

Luz Pozo e o tamén ribadense Daniel Cortezón aparecen no poema “Gacetilla literaria”, pertencente en Documentos personaes, de Manuel María, no que pasa revista da actividade literaria do momento:

[...]
Cuña Novás hai tempo non pubrica.
Novoneyra metido no Courel.
Cunqueiro, tan fino e inxenioso.
Fole anda a rematar unha novela.
Luz Pozo Garza está en Viveiro.
Os versos de Xohana Torres son moi bos.
Todo este trevello enriba dun.
Maside en Compostela. Otero Pedrayo
a falar longamente no café.
Ferrñin, Mourullo, Franco Grande,
López Nogueira, Lorenzo e Cortezón
coa súa mocedade madura por bandeira
[...]





















Tamén na literatura castelá hai algún cameo ribadense:

Nalgún garito do Madrid dos anos 50 seica se celebraban tertulias literarias que eran coma un saloon do Oeste; era habitual que os recitadores se visen interrompidos polos espectadores. Rafael Azcona, na novela Los ilusos, reeditada hai uns anos pola coruñesa Ediciones del Viento recrea aquel ambiente e introduce un personaxe chamado Dionisio, que seica vén a ser o polígrafo ribadense Dionisio Gamallo Fierros:
Se volvió decidido a pegar a quien hubiera profanado la emoción del instante con aquel alevoso comentario. Era un hombre con mirada de pájaro, vestido de negro y cargado con una enorme carpeta. El poeta Garruchero, cordial, le palmeaba la espalda.
- ¡Hombre, Dionisio!... Al fin y al cabo…
- ¡Idiotas todos! Y ese pobre mentecato, más que ninguno. ¡Haciendo versos a los ochenta años! ¿No has visto a Silvestre?
- No, no…
- Me voy. No quiero entontecerme.
Paco miraba, interrogándole, a Garruchero. Este explicó:
- Es Dionisio. Nada, no hay que hacerle caso. Siempre está así.
Le extrañó a Paco aquella pasividad de su nuevo amigo, tan violento hasta entonces. ¿Quién demonios era aquel Dionisio?

Otero Pedrayo referiuse tamén a Dionisio Gamallo nun acróstico inédito:

UN ACRÓSTICO DEL TIEMPO VIEJO

Diulle ó ser a dozura mariñeira
I a cume do Mondigo, azul vixía
Onde tecen as fadas da neboeira
Namorouno da estrofa largasía.

Ispindo o curazón car’á senlleira
soedá dos fortes, n’il se ll’a acendía
Ise arelar da roita ventureira
Ofercida aos eleititos da armunía

Galán de troba, pouco a abogadeira
A ambizou o tentou ¡Tiña outra guía!
Moralejo, prosaico da silveira
Arredouno de nós. Hoxe maquía
Lluitando no roquedo da canteira
Obradoiros faiscantes de poesía.

R. OTERO PEDRAYO, agosto de 1940






















O propio Gamallo Fierros aparece aludido, con Rodríguez Baixeras, en "La perspectiva de la eternidá", un precioso relato de La hestoria tapecida, do xenial Xuan Bello. Con todo, neste caso, o cameo dos dous ribadenses está pillado polos pelos, xa que non chegan a ser personaxes da historia. Aparecen tan só como referencias espaciais para unha señora que é tamén personaxe irrelevante:
Escuco tres los cristales del Cantón, veo a una señora cun paragües increíble que cruza la Plaza d’ España, pasa ensín saludar xunto a la estatua de Gamallo Fierros y empobina per una esquina, que será la cai Villafranca del Bierzo, hacia nun sé onde; detrás d’ella, inundándolo too, queda una lluz fría, gris, clarísima, y un aire contundente, áspero y sabio sutrume les palmeres que canta nos sos poemas Xavier Rodríguez Baixeras [...].